ब्यवहारीक र गुणस्तरीय शिक्षाको आवश्यकता

शिक्षा मानिसको आधारभूत आवश्यकता हो । मानव सभ्यताको विकास पछि प्राचिनकाल बाटनै यसले मानिसको जीवनमा प्रभाव पारेको पाईन्छ । त्यो अनियमित,अनौपचारिक र औपचारिक रुपमा क्रमश. झन बढ्दै गएको पाईन्छ । बौद्धिक, संस्कृत र गुरुकुलबाट विकास हुँदै गएको शिक्षा प्रारम्भमा सम्भ्रान्त वर्गले मात्र ग्रहण गर्न पाउथे । विपन्न,निमुखा हुदाँ खाने वर्गलाई शिक्षा लिनबाट वन्चित गरिन्थ्यो त्यो विभेदकारि शिक्षाको विरुद्ध अन्याय र अत्याचारमा परेका जनताले बिद्रोह गरेर शिक्षाले आधुनिक युगमा प्रवेश ग¥यो । राष्टू बाइसी, चौबिसी राज्यमा विभाजन भएकाले त्यतिबेला पनि शिक्षाले व्यावहारिकता पाउन सकेन्। राणकालिन समयमा वेलायत भ्रमणपछि जंगबहादुरले नेपालमा आफ्ना भाई छोरालाई पढाउन अंग्रजी शिक्षाको शुरुवात सगै नेपालका शिक्षाले उत्तर आधुनिक चरणमा फड्को मा¥यो । पछि कहि हदसम्म सर्व साधारण नेपाली जनताले पनि अंग्रजी पढ्न पाउने सु अवसर पाए । 

वि.स.२००७ सालको ऐतिहासिक जनआन्दोलन सगैँ प्रजातन्त्रको प्रादुर्भाव भएपनि समायोचित शिक्षाले गति पाउन सकेन् । शिक्षालाई गुणस्तर बनाउन विभिन्न समयमा गणित आयोग,समिति, योजनाहरुले समाधान सहितको प्रतिवेदन बुझाए पनि पूर्ण रुपमा व्यावहारिक कार्यान्वयन भएन । २ दशक अघिदेखि “सबैका लागि शिक्षा” भन्ने नाराका साथ सह्स्राब्दी लक्ष्य तय गरिएको छ । यो सन् २०१५ साल सम्ममा प्राप्त गर्ने भनिए पनि शैक्षिक समस्या समाधानमा देखिएको उदासिनताले पूरा हुने न्यून सम्भवना छा । हाल नेपालमा उच्च शिक्षाका लागि त्रिभुवन विश्व विधालय लगायत ६ वटा विश्वविधालयहरु संचालनमा छन् भने केही प्रस्ताव भईरहेका छन् यि विश्वविधालयहरुमा न त एकै किसिमको शैशिक गुणस्तर छ नत सबैको पहुच नै छ । त्रि.वि.ले बहुसंख्यकलाई समेटे पनि सबैभन्दा बढि शैशिक बेरोजगारी उत्पादन गर्ने कारखाना भएको छ । 

संयूक्त जनआन्दोलन २०६२÷०६३ को सफलता सँगै उदाएको नयाँ नेपालमा विगतको शिक्षा प्रणालीमा देखिएको कमी कमजोरीलाई सच्याउदैँ शिक्षामा आमुल परिवर्तन गर्नु जरुरी छ नयाँ नेपालमा नितान्त व्यावहारिक,गुणस्तरीय र जीवन उपयोगी शिक्षा चाहिएको छ जुन वर्तमान समय अनुरुपको वैज्ञानिक र अन्तराष्टिूय गुणस्तरको शिक्षा दिनुपर्छ । त्यसका लागी शिक्षाको पाठ्यक्रमलाई आमूल परिवर्तन गर्नुपर्छ अनि त्यसलाई संचालन गर्नका लागि ज्ञान,सिप र क्षमता भएका दक्ष जनशक्तिको छनौट गर्नुपर्छ । शिक्षा क्षेत्रलाई राजनितिक हस्तक्षेपबाट टाढै राखेर यो काम गर्नुपर्छ । हाम्रो देश नेपाल प्राकृतिक स्रोत र साधनले धनि राष्टू हो । यिनै स्थानिय स्रोत र साधनको परिचालन गरि आय आर्जन गरेर यूवाहरुलाई विदेश पलायन हुनबाट रोक्ने शिक्षा निति नयाँ नेपालमा अपनाउनु पर्छ । अन्न भण्डारको रुपमा रहका दाङ, बर्दिया, कैलाली, बाँके आदि तराईका जिल्लाहरुमा बैज्ञानिक कृषि प्रणाली अपनाई धान लगायत अन्य खेती गर्ने जुम्ला, मुस्ताङ्ग, आदि जिल्लामा स्याउ खेती गर्न सक्ने कोशी, गण्डकी, कर्णाली आदि नदिमा बिजुली निकाल्न सक्ने ज्ञान र प्रविधि दिन सक्ने शिक्षा नयाँ नेपालमा आवश्यक छ। तव मात्र नयाँ नेपाल साच्चिकै सुन्दर र सम्मुनत बन्नेछ ।